خطرات اسید کلریدریک و راه جلوگیری از آنها چیست؟

خطرات اسید کلریدریک در شرایطی که استانداردهای ایمنی رعایت نشوند، می‌تواند کوری یا حتی مرگ را هم به همراه داشته باشد! این ماده یک اسید فوق‌العاده قوی است که خورندگی شدیدی هم دارد. بنابراین در تماس با پوست و چشم یا حتی در صورت استنشاق بخار آن، شاهد آسیب‌هایی جدی و گاهی غیر قابل درمان خواهیم بود.

در نگاهی دقیق‌تر، تماس این ماده با پوست می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های عمیق یا حتی از بین رفتن بافت پوست شود. اگر بخارات آن وارد چشم شود، چشم دچار سوزش شدید خواهد شد. اگر شدت و غلظت این بخارات زیاد باشد یا خود اسید وارد چشم شود، ممکن است باعث کوری نیز بشود. بخار آن نیز در محیط بسته یا در صورت غلیط بودن، می‌تواند سیستم تنفسی را دچار مشکل کند. خوردن این اسید نیز در هر میزانی، می‌تواند با مرگ همراه باشد.

اما این اسید کلریدریک با خطرات دیگری هم همراه است. در این مطلب از پالایه سازان با این خطرات و روش‌های جلوگیری از آنها آشنا می‌شویم.

معرفی اسید کلریدریک

پیش از این در مجله پالایه سازان دیدیم که اسید کلریدریک چیست. در واقع به تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک اشاره کردیم و دیدیم که این دو، نام یک ماده واحد هستند. ماده‌ای که یک اسید معدنی بسیار قوی با فرمول HCl است. این اسید به صورت محلولی از گاز هیدروژن کلرید در آب وجود دارد.

اسید کلریدریک  (Hydrochloric acid) اسیدیته بسیار بالا PH  بسیار پایینی دارد. در همین راستا خورندگی آن نیز بسیار بالا است. تا اندازه‌ای که می‌تواند فلزات و بافت‌های زیستی را هم تخریب کند. اما حلالیت عالی این ماده در آب، از ویژگی‌های کاربرد آن محسوب می‌شود. دلیل وسعت کاربردهای این اسید نیز همین است. اگر مایل به خرید این ماده هستید، می‌توانید از لیست تولیدکنندگان اسید کلریدریک در ایران استفاده کنید.

خطرات اسید کلریدریک چیست؟

آسیب به سلامتی انسان و محیط زیست در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی

اسید کلریدریک یا هیدروکلریک اسید، کاربردهای گسترده‌ای دارد. از جمله این که گاهی در دستگاه تصفیه آب برای تصفیه آب صنعتی یا برای نگهداری و تمیز کردن دستگاه‌های تصفیه آب خانگی، استفاده می‌شود. با وجود این، با یک اسید بسیار قدرتمند روبه‌رو هستیم که خورندگی بالایی داشته و به راحتی با مواد مختلف واکنش می‌دهد.

چه این اسید را به صورت جزئی و در مقادیر کم تهیه ‌کنید و چه به دنبال فروش عمده اسید کلریدریک باشید، باید با خطرات و آسیب‌های احتمالی آن آشنا باشید. در ادامه خطرات اسید کلریدریک را از ابعاد مختلف بررسی می‌کنیم.

تحریک یا تخریب بافت پوست

اگر پوست صورت یا بدن به صورت مستقیم با اسید کلریدریک تماس داشته باشد، باعث سوختگی‌های شیمیایی، تحریک شدید، قرمزی و حتی زخم‌های عمیق می‌شود. اما اگر این تماس به صورت مکرر باشد، می‌تواند بافت‌های پوستی را هم تخریب کند. این عوارض شاید قابل درمان باشند؛ اما زمان زیادی برای درمان می‌‎برند.

سوختگی چشم

خطرات اسید کلریدریک برای چشم به اندازه‌ای است که حتی بخار آن می‌تواند چشم‌ها را تحریک کرده و باعث سوزش شدید شود. اما در صورت تماس بیشتر، سوختگی‌های شدید و گاهی کوری رخ خواهد داد.

تحریک سیستم تنفسی

اگر در معرض بخار این اسید قرار داشته باشید، شاهد تحریک شدن سیستم تنفسی خواهید بود. این تحریک‌شدگی با سرفه، تنگی نفس و مشکلات تنفسی نمود پیدا خواهد کرد. استنشاق طولانی‌مدت یا بخارات غلیظ این اسید نیز ممکن است باعث به بروز بیماری‌های ریوی جدی شود.

سوختگی‌های داخلی

خطرات اسید کلریدریک با بلعیدن آن به اوج می‌رسد. حتی بلع مقادیر ناچیز این اسید می‌تواند باعث سوختگی‌های شدید در دهان، گلو، مری و معده شود. از طرفی با آسیب‌هایی جدی در دستگاه گوارش و گاهی حتی مرگ نیز همراه خواهد بود.

تولید گازهای سمی یا انفجار

اسید کلریدریک یا هیدروکلریک اسید در صورت تماس با بعضی ترکیبات شیمیایی (مثل نیترات‌ها و کلرات‌ها)، گازهای سمی و خطرناکی تولید خواهد کرد. گاهی حتی در صورت تماس با فلزات، گاز هیدروژن (H₂) آزاد خواهد کرد. در مواردی که غلظت این گاز زیاد باشد، خطر انفجار هم وجود دارد. اصولاً در حضور عوامل اکسیدکننده قوی یا مواد قلیایی، احتمال وقوع انفجار بالاتر می‌شود.

آلودگی‌های زیست‌محیطی

نشت پیدا کردن اسید کلریدریک به محیط زیست یا تخلیه آن در محیط ‌های آبی، می‌تواند باعث کاهش PH آب و آسیب به موجودات زنده آبزی شود. ضمن این که تخریب خاک و پوشش گیاهی و کاهش تنوع زیستی نیز از عواقب رویایی این اسید با طبیعت خواهد بود.

چگونه از خطرات اسید کلریدریک پیشگیری کنیم؟

به حداقل رساندن خطرات اسید کلریدریک با رعایت استانداردهای ایمنی

با وجود تمام خطرات و ریسک‌هایی که استفاده از این اسید ابرقدرت در پی دارد، با رعایت نکاتی ساده می‌توانید از این خطرات جلوگیری کرده یا عوارض را به حداقل برسانید. در ادامه روش‌های تأمین ایمنی را هنگام استفاده از این اسید می‌بینید.

• استفاده از تجهیزات ایمنی: در تمام مراحل کار با این اسید، باید از تجهیزاتی مانند دستکش‌های مقاوم به اسید، عینک ایمنی، ماسک و لباس‌های محافظ استفاده کنید.
• تهویه مناسب: وجود تهویه مناسب در مکان‌هایی که این اسید وجود دارد (به خصوص فضاهای بسته) برای پراکنده کردن بخارات مضر، ضروری است.
• ذخیره‌سازی ایمن: بخشی از خطرات اسید کلریدریک مربوط به مرحله ذخیره‌سازی است. بنابراین این اسید را باید در ظروف مقاوم به اسید و در مکانی خشک و خنگ و دور از مواد قابل اشتعال و فلزات نگهداری کنید.
• دور از دسترس کودکان: این اسید را هرگز جایی که دسترسی کودکان یا افراد عادی به آن ممکن است، نگه ندارید.

در آخر

خطرات اسید کلریدریک که در این مطلب دیدیم، حاکی از این است که این ماده پتانسیل آسیب‌های زیادی را دارد. بنابراین نیازمند رعایت شدید نکات ایمنی در تمامی مراحل استفاده، حمل و نقل و نگهداری است. در واقع آگاهی از خطرات این اسید و اقدامات پیشگیرانه، می‌تواند از بروز حوادث جدی جلوگیری کند.

سؤالات متداول

1. آیا اسید کلریدریک باید توسط متخصصان استفاده شود؟

بله، این ماده به دلیل خطرات و خاصیت خورندگی بالایی که دارد، باید با دقت و احتیاط فراوان استفاده شود.

2. آیا غلظت کم این اسید هم خطرناک است؟

بله، برای مثال حتی غلظت کم هم اگر با پوست یا چشم تماس پیدا کند یا اگر در فضای بسته استنشاق شود، می‌تواند خطرآفرین باشد.