دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن یک دستگاه کاربردی برای از بین بردن آلاینده‌های آب است که هم در بخش خانگی و هم صنعتی کاربرد دارد. این دستگاه از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود از جمله منبع کلر، پمپ تزریق، سنسورهای اندازه گیری و سیستم ایمنی که در ادامه این مقاله پالایه سازان فرایند توس به معرفی هر بخش به اختصار خواهیم پرداخت. شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر در رابطه با این دستگاه و دیگر انواع دستگاه تصفیه آب با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن چیست و چگونه کار میکند؟
دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن یا کلریناتور، ابزاری است که برای افزودن کلر به آب یا فاضلاب به منظور ضدعفونی و از بین بردن میکروارگانیسم‌های مضر استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها با تزریق دقیق و کنترل‌شده کلر به جریان آب، فرایند گندزدایی را انجام می‌دهند. کلرزن‌ها می‌توانند به دو صورت گازی و مایع عمل کنند. در نوع گازی، گاز کلر به طور مستقیم به آب تزریق می‌شود، در حالی که در نوع مایع، محلول کلر مانند هیپوکلریت سدیم به آب اضافه می‌شود.
1- ذخیره‌سازی کلر
در دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن یک بخش ذخیره سازی وجود دارد. کلر مورد استفاده در دستگاه میتواند به دو صورت گازی یا مایع ذخیره شود. در نوع گازی، کلر به شکل گاز فشرده در کپسول‌ها نگهداری می‌شود. در نوع مایع، معمولاً از محلول هیپوکلریت سدیم یا هیپوکلریت کلسیم استفاده می‌شود.
دستگاه‌های کلرزن مجهز به مخزن یا کپسول‌های مخصوص ذخیره کلر هستند که از مواد مقاوم در برابر خوردگی ساخته شده‌اند تا خطرات ناشی از نشت یا تخریب مخزن کاهش یابد.
2- پمپ تزریق
از این مرحله در دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن، کلر ذخیره‌شده توسط پمپ‌های تزریق به جریان آب منتقل می‌شود. پمپ تزریق، کلر را در مقادیر دقیق و مناسب تنظیم کرده و به شبکه لوله‌کشی یا مخازن آب وارد میکند. پمپ‌های تزریق از مواد مقاوم در برابر خورندگی ساخته شده‌اند تا با کلر و ترکیبات شیمیایی آن سازگار باشند.
3- کنترل میزان تزریق کلر
در این بخش از دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن، سیستم کنترل یا کنترلر الکترونیکی دستگاه، میزان کلر تزریق‌شده را بر اساس عواملی نظیر حجم آب مورد تصفیه، نوع آلودگی، و سطح گندزدایی مورد نیاز تنظیم میکند.
پارامترهای قابل تنظیم:
- دبی آب عبوری (مقدار جریان آب که باید ضدعفونی شود)
- غلظت کلر مورد نیاز برای گندزدایی کامل
- مدت زمان تزریق کلر در هر فرایند
4- مخلوط شدن در جریان آب
پس از تزریق کلر به آب، این ماده به صورت یکنواخت در کل حجم جریان آب توزیع می‌شود. مخلوط شدن کافی کلر در آب ضروری است تا بتواند به طور کامل به حذف عوامل بیماریزا و میکروارگانیسم‌های مضر بپردازد.
سپس کلر تزریق شده توسط دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن در تماس با مولکول‌های آب دو ترکیب شیمیایی مهم ایجاد میکند:
- هیپوکلروس اسید (HOCl): ماده‌ای بسیار موثر در گندزدایی.
- یون هیپوکلریت (OCl⁻): ماده‌ای با خاصیت میکروب‌کشی کمتر، اما همچنان کارآمد.
واکنش شیمیایی کلر با آب به صورت زیر است:
H₂O + Cl₂ → HOCl + HCl
که به دنبال آن هیپوکلروس اسید (HOCl) همچنان در محیط به یون هیپوکلریت تفکیک می‌شود:
HOCl → H⁺ + OCl⁻
اثر pH آب بر گندزدایی کلر چیست؟ میزان گندزدایی کلر به سطح pH آب وابسته است. در pH مناسب (بین 6.5 تا 7.5)، هیپوکلروس اسید قوی‌ترین اثر گندزدایی را نشان می‌دهد. اما اگر pH آب بیشتر از 8 باشد، مقدار بیشتری از هیپوکلروس اسید به یون هیپوکلریت تبدیل می‌شود که اثر گندزدایی کمتری دارد.
کلر می تواند کیفیت آب را بهبود دهد
5- نظارت و اندازه‌گیری میزان کلر
دستگاه‌های پیشرفته کلرزن مجهز به سنسورهای الکترونیکی هستند که به طور لحظه‌ای میزان کلر باقیمانده در آب را اندازه‌گیری می‌کنند. این اطلاعات به سیستم کنترل دستگاه منتقل می‌شود تا تنظیمات تزریق کلر بهینه شود.
کلر تزریق‌شده باید به اندازه‌ای باشد که پس از گندزدایی، مقدار کمی از کلر آزاد در آب باقی بماند تا از رشد مجدد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری شود.
6- پایان فرآیند گندزدایی
کلر تزریق‌شده میکروارگانیسم‌های مضر از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، جلبک‌ها و قارچ‌ها را نابود کرده و آب یا فاضلاب را ضدعفونی میکند.
پس از مدتی، کلر موجود در آب تجزیه شده و به ترکیبات بی‌ضرر تبدیل می‌شود. هیچ باقیمانده مضر از گندزدایی باقی نمی‌ماند، مگر در مواردی که واکنش‌های شیمیایی غیرقابل پیش‌بینی رخ داده باشد. به طور کلی این فرایند موجود در دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن است.
مزایای استفاده از دستگاه کلرزن
مزایای خرید و انتخاب دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن چیست؟
- کلر قادر است بسیاری از میکروارگانیسم‌های بیماریزا مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها را از بین ببرد.
- کلر میتواند مواد آلی موجود در آب را اکسید کرده و طعم و بوی نامطبوع آب را کاهش دهد.
- استفاده از کلرزن به دلیل هزینه پایین کلر و کارایی بالا، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است.
- دستگاه‌های کلرزن طراحی ساده‌ای دارند و نگهداری آن‌ها نسبتاً آسان است.
- آهن، منیزیم و هیدروژن سولفید را اکسیده میکند و بعضی اجزاء مولد بو و طعم بد را از بین می‌برد، از رشد جلبک‌ها و زیست‌مندهای مولد لجن لزج جلوگیری میکند و بالاخره به انعقاد آب هم کمک میکند.
معایب استفاده از دستگاه کلرزن
آیا دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن معایبی نیز دارد؟ بله، کلر ممکن است با برخی از مواد آلی موجود در آب واکنش داده و ترکیبات جانبی مضری مانند تری‌هالومتان‌ها (THMs) ایجاد کند که برای سلامتی انسان مضر هستند.
افزایش بیش از حد کلر در آب میتواند باعث ایجاد طعم و بوی نامطبوع و همچنین مشکلات سلامتی شود. همچنین، کلر یک ماده خطرناک است و نیاز به احتیاط در حمل و نقل و ذخیره‌سازی دارد.
کاربردهای دستگاه کلرزن
دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن در چه بخش‌هایی استفاده می‌شود؟ در جدول زیر به برخی از آن اشاره کرده‌ایم:
| تصفیه آب آشامیدنی | گندزدایی و ضدعفونی آب شهری و روستایی |
| تصفیه فاضلاب | حذف میکروارگانیسم‌های بیماریزا از فاضلاب‌های صنعتی و بهداشتی. |
| استخرهای شنا | حفظ بهداشت آب استخرها و جلوگیری از رشد جلبک‌ها و باکتری‌ها. |
| صنایع غذایی | ضدعفونی آب مورد استفاده در فرایندهای تولید مواد غذایی. |
جمع‌بندی
دستگاه ضدعفونی کننده کلرزن به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در تصفیه و ضدعفونی آب و فاضلاب نقش مهمی ایفا می‌کنند. با وجود برخی معایب، مزایای فراوان این دستگاه‌ها باعث شده است که همچنان به عنوان یکی از روش‌های پرکاربرد در این زمینه مورد استفاده قرار گیرند. با پیشرفت فناوری و توسعه روش‌های نوین تصفیه، می‌توان انتظار داشت که در آینده دستگاه‌های کلرزن با کارایی بیشتر و اثرات جانبی کمتری تولید شوند.
