کاربردهای سود سوزآور در صنایع مختلف از جمله در تولید محصولات شیمیایی و دارویی، و حتی بخش‌های تصفیه آب گسترده است.
سود سوزآور، با نام شیمیایی هیدروکسید سدیم (NaOH)، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین مواد شیمیایی قلیایی در صنایع مختلف است. این ترکیب به دلیل خواص شیمیایی و فیزیکی خاص خود، از جمله حلالیت بالا در آب، خاصیت قلیایی قوی و واکنش‌پذیری با بسیاری از مواد، نقش بسیار مهمی در فرایندهای صنعتی و کاربردهای روزمره ایفا می‌کند.
از تولید کاغذ و نساجی گرفته تا صنعت صابون‌سازی و تصفیه آب، سود سوزآور به عنوان یک ماده کلیدی برای بهبود و تسریع فرایندهای مختلف شناخته می‌شود. در ادامه این مقاله پالایه سازان فرایند توس به معرفی و بررسی هر یک از کاربردهای سود سوزآور خواهیم پرداخت.
کاربردهای سود سوزآور چیست؟
سود سوزآور در تولید طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی مانند صابون، مواد شوینده، رنگ‌ها، رزین‌ها، و مواد منفجره کاربرد دارد که در ادامه بیشتر به نحوه کاربری آنها در هر یک از صنایع خواهیم پرداخت. کاربردهای سود سوزآور تنها به صنایع شیمیایی محدود نمی‌شود و در بخش صنایع غذایی، کاغذ، صنایع شوینده و بهداشتی و صنایع نفت و گاز نیز به کار برده می‌شود. جالب است بدانید که در دستگاه تصفیه آب و فاضلاب نیز از این ماده استفاده می‌کنند.
در ادامه پس از بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده، کاربردهای مختلف آن را در صنایع بررسی خواهیم کرد.
بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی سود سوزآور
سود سوزآور یکی از نام‌های رایج برای هیدروکسید سدیم (NaOH) است که به آن لِی (lye) نیز گفته می‌شود. این نام رایج از ماهیت شیمیایی آن به عنوان هیدرات سدیم و خاصیت سوزانندگی و خورندگی آن گرفته شده است. سود سوزآور خالص، جامدی سفید و مومی شکل است. این ماده به راحتی آب را جذب کرده و محلول‌های آبی (آبکی) تشکیل می‌دهد. سود سوزآور یا هیدروکسید سدیم موجود در بازار، معمولاً به شکل مونو هیدرات سدیم هیدروکسید، NaOH·H2O است.
تهیه سود سوزآور از گذشته سخت‌تر شده است و بهتر است برای مصارف خانگی از جایگزین‌های ایمن‌تر استفاده کنید. به‌عنوان‌مثال، برای رفع گرفتگی لوله ابتدا آب داغ و صابون را امتحان کرده و در صورت نیاز از محصولات بازکننده لوله با احتیاط استفاده کنید.
جدول خواص فیزیکی و شیمیایی هیدروکسید سدیم
| خواص | مشخصات |
| نام شیمیایی | هیدروکسید سدیم |
| فرمول شیمیایی | NaOH |
| جرم مولکولی | ۴۰.۰۰ گرم بر مول |
| شکل ظاهری | جامد سفید |
| نقطه ذوب | ۳۱۸ درجه سانتی‌گراد |
| نقطه‌جوش | ۱,۳۸۸ درجه سانتی‌گراد |
| چگالی | ۲.۱۳ گرم بر سانتی‌متر مکعب |
| حلالیت در آب | بسیار محلول (۱۱۱ گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر آب در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد) |
| حلالیت در الکل | محلول در الکل |
| pH | ۱۳-۱۴ (محلول آبی) |
- انحلال‌پذیری در آب: انحلال هیدروکسید سدیم در آب گرمازا است و می‌تواند منجر به افزایش شدید دمای محلول شود.
- واکنش با آب: هیدروکسید سدیم در تماس با آب به سرعت حل شده و محلول قلیایی قوی تشکیل می‌دهد.
لیست مصارف سود سوزآور در صنایع
کاربردهای سود سوزآور اغلب در مصارف صنعتی است و در بخش خانگی دیده نمی‌شود. در صنایع شیمیایی، غذایی، کاغذ و بخش بهداشتی ممکن است به شیوه‌های مختلف در ابعاد گسترده یا بسیار کم از این محصول استفاده کنند.
سود سوزآور در صنایع نفتی و بهداشتی کاربرد دارد
کاربردهای سودسوز آور در صنایع شیمایی
سود سوزآور در تولید طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی مانند صابون، مواد شوینده، رنگ‌ها، رزین‌ها، و مواد منفجره کاربرد دارد. از سود سوزآور برای خنثی سازی اسیدها و تنظیم pH در فرایندهای صنعتی استفاده می‌شود.
همچنین، در استخراج فلزاتی مانند آلومینیوم از طریق الکترولیز از سود سوزآور استفاده می‌کنند.
سود سوزآور در صنایع کاغذ و سلولوز
سود سوزآور در تولید خمیر کاغذ و مقوا از طریق جداسازی الیاف سلولز از چوب استفاده می‌شود. یکی از کاربردهای مهم سود سوزآور، در بخش بازیافت کاغذ است. از سود سوزآور در فرایند بازیافت کاغذ برای جدا کردن جوهر و سایر مواد ناخالصی از الیاف کاغذ استفاده می‌شود.
تصفیه آب با سود سوزآور
با آنکه می‌توان انواع آب را به وسیله فیلتر تصفیه آب یا روش‌های دیگر از آلاینده‌های پاک‌سازی کرد، امّا در مواردی که غلظت فلزات سنگین در پساب‌ها بالا باشد، ممکن است از سود سوزآور استفاده کنند.
سود سوزآور را برای تنظیم pH آب در سیستم‌های تصفیه آب و پساب‌ها ممکن است به کار ببرند. برای تصفیه آب می‌توان از روش‌های میکروفیلتراسیون نیز استفاده کرد. میکروفیلتراسیون چیست؟ میکروفیلتراسیون (MF) فرایندی است که برای جداسازی ذرات معلق در یک مایع از طریق فیلترهای با حفره‌های بسیار ریز (معمولاً با قطر ۰.۱ تا ۱۰ میکرومتر) استفاده می‌شود.
دیگر کاربردهای سود سوزآور
علاوه بر موارد گفته شده، از سود سوزآور یا هیدروکسید سدیم در موارد زیر نیز استفاده می‌کنند:
- تولید باتری: در طراحی و تولید برخی از باتری‌ها از جمله باتری‌های صنعتی از این ماده استفاده می‌کنند.
- ساخت لوله‌های PVC : در روند ساخت و تولید لوله‌های PVC به کار برده می‌شود.
- صنعت نساجی: علاوه بر کاغذ، در صنعت نساجی نیز کاربرد دارد و برای رنگرزی و مرسریزه کردن نخ‌ها استفاده می‌شود.
- ساخت شیشه و سرامیک: برای تولید شده، برای استخراج سیلیس از ماسه از سودسوز آور استفاده می‌کنند. در ساخت سرامیک نیز برای لعاب دهی و دی‌اکسیدکربن زدایی از این ماده استفاده می‌کنند.
از سود سوزآور برای تصفیه پساب ها استفاده می کنند
سخن پایانی
در این مقاله پالایه سازان فرایند توس به بررسی فواید و کاربرد سود سوزآور در صنایع مختلف پرداختیم. با وجود گستردگی کاربرد این ماده، بهتر است در سطح خانگی از موارد جایگزین استفاده کنید؛ چرا که این ماده باعث سوختگی‌های شدید شیمیایی و آسیب‌های جدی می‌شود. برای راه‌های جایگزین تصفیه آب در سطح خانگی می‌توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید تا شما را در این زمینه راهنمایی کنند.
سؤال‌های متداول
سود سوزآور در چه صنایعی کاربرد دارد؟
سود سوزآور در صنایع مختلفی از جمله شیمیایی، غذایی، نساجی، کاغذسازی، نفت و گاز، شوینده‌ها و بهداشتی، ساخت شیشه و سرامیک و تصفیه آب و فاضلاب کاربرد دارد.
آیا جایگزینی برای سود سوزآور وجود دارد؟
در برخی موارد می‌توان از مواد شیمیایی دیگری مانند پتاس سوزآور یا کربنات سدیم به جای سود سوزآور استفاده کرد. با این حال، این جایگزینی‌ها ممکن است در همه کاربردها کارایی نداشته باشند.
